Pływacz zwyczajny – drapieżna roślina polskich wód

Pływacz zwyczajny z rodziny pływaczowatych występuje w Europie, Azji, Ameryce Północnej oraz północnej Afryce. U nas zatem też można go spotkać w niektórych jeziorach ale nie wszystkich. Na pewno dużo go jest w j. Hańcza na Suwalszczyźnie.

Jest gatunkiem ściśle chronionym w Polsce. Podobnie jak wszystkie inne rośliny z rodziny pływaczowatych. Oprócz niego spotykamy jeszcze pływacza średniego (U. intermedia) i drobnego (U. minor).

Mięsożerna roślina brzmi groźnie, ale tak jest. Faktycznie to drapieżca m.in. polskich wód. Lubi wody stojące, ciepłe, miękkie i lekko kwaśne. Znaleźć możemy go w płytkich jeziorach, moczarach, bagnach, stawach, mokrych rowach i na rozlewiskach. U nas nie jest ogólnie wszędzie widziany, ale faktycznie gdzieniegdzie można ten gatunek spotkać.

Pływacz zwyczajny jest pływającą rośliną wodną i nie posiada korzeni. Wypuszcza pojedyncze chwytaki podobnie jak bluszcze na powierzchni, aby się przytrzymać, uchwycić miejsca, ale przy silniejszym falowaniu czy prądzie od razu zmienia położenie. W warunkach naturalnych dorasta czasami do 1 metra, głównie tam gdzie okres wegetacji jest dłuższy. W Polsce tak długich okazów raczej nie spotkamy. Czasami w wodzie stojącej jak bagna, sadzawki czy oczka wodne tworzy, wraz z innymi roślinami wodnymi, gęsty kożuch, dzięki temu nad powierzchnię może wystawać nawet kilkudziesięciocentymetrowy kwitnący pęd. Groniasty kwiatostan, o kilku kwiatach podobnych do lwiej paszczy, rozwija się kolejno od dołu do góry. Kwitnie od kwietnia do sierpnia na żółto. Po przekwitnięciu zanurza się pod wodę i tam rozwija się owoc, a dojrzałe nasiona wysypują się bezpośrednio do wody tworząc kolejne pokolenia.

Roślina wytwarza zielone, nitkowate liście dokoła głównej łodygi. Część przekształcona jest w pęcherzykowate pułapki z ruchomymi klapkami. Włoski pokrywające klapkę wrażliwe są na dotyk. Pęcherzyk chwyta zdobycz zasysając ją do wnętrza wraz z wodą. Żywi się głównie planktonem zwierzęcym i drobnymi zwierzątkami wodnymi jak skorupiaki czy larwami komarów, gdyż tylko takie mieszczą się w pułapce kielicha rośliny.

Schwytane zwierzęta trawione są przy pomocy enzymów, wydzielanych przez gruczoły trawienne, umiejscowione na ścianach pęcherzyka. Przetrawiona substancja wchłaniana jest przez inne gruczoły. Niestrawione resztki pozostają wewnątrz pęcherzyka, nadając mu ciemnoniebieski kolor. Po pewnym czasie w pęcherzyku znowu wytwarza się podciśnienie i może ponownie chwytać ofiary. Przy słabym oświetleniu i temperaturze poniżej 18^oC, czyli kiedy jesień nadchodzi, roślina szykuje się do okresu zimowego i wytwarza turiony (pąki zimowe), składające się z krótkiej łodygi i spichrzowych liści.

Opracowanie: Rudi Stankiewicz

Zdjęcia: Christophe Kazimierski